Kinderen ontdekken de wereld, maken fouten en proberen het opnieuw. Eén van de belangrijkste dingen die ze in hun kindertijd leren, is verantwoordelijkheid nemen. Maar wat betekent dit voor een kind en hoe help je als ouder om die vaardigheid op te bouwen?
Wat is verantwoordelijkheid?
Verantwoordelijk zijn, betekent dat je kind leert om zorg te dragen voor zichzelf, anderen en materiaal. Dit kan iets heel kleins zijn, zoals de schoenen op de juiste plaats zetten of hun drinkfles zelf aanvullen. Maar ook grotere zaken horen erbij, denk maar aan: huiswerk plannen, toegeven wanneer je fout was,.. Het nemen van verantwoordelijkheden is zeer afhankelijk van de leeftijd.
Voor jonge kinderen is dit best een uitdaging. Ze willen vaak alles zelf doen, maar dan met de nodige struggles. Ze missen nog overzicht of inzicht in de gevolgen, en dat is helemaal oké. Je leert dit niet in één dag, zoals alles bij jonge kinderen.
Waarom is het zó belangrijk?
Een kind dat de kans krijgt om verantwoordelijkheid te nemen, voelt zich vaak trots wanneer iets lukt. Hierdoor ontwikkelen ze zelfstandigheid en krijgt hun zelfvertrouwen een boost. Maar hoe zijn we soms zelf? Als ouder heb je snel de neiging om een bepaalde handeling zelf te doen, het gaat veel sneller en de kans dat er iets misloopt is veel kleiner. Wanneer een kind de verantwoordelijkheid krijgt, leren ze omgaan met fouten en gevolgen. Als dit steeds ontnomen wordt, zal een kind nooit leren omgaan met het maken van fouten. Dit alles is niet alleen nuttig thuis of op school, maar ook voor de toekomst. Het helpt hen zelfstandig beslissingen te nemen en respectvol om te gaan met anderen.
5 tips om verantwoordelijkheid bij je kind te stimuleren
1. Geef vertrouwen
Laat je kind voelen dat jij gelooft in zijn/haar kunnen. Ook al denk je dat je zelf sneller of beter zal doen, geef je kind de dans om het zelf te proberen.
2. Laat fouten toe
Fouten maken hoort bij het leren. Focus je niet te hard op het resultaat, als het niet onmiddellijk lukt, is dit niet erg. Praat er vooral over met je kind. Wat ging er mis? Wat zouden we volgende keer anders doen?
3. Geef kleine taken
Je kan niet vroeg genoeg starten, ook jonge kinderen kunnen hun verantwoordelijkheid opnemen. Laat je kind meehelpen: laat ze een plant water geven, een boterham smeren, hun eigen boekentas dragen, enz. Het zijn kleine zaken, maar ze zijn zó belangrijk.
4. Wees duidelijk in je verwachting
Wees duidelijk in wat je verwacht van je kind. Zeg niet enkel: ‘Wees flink als we thuiskomen’, maar leg uit wat je écht bedoelt. ‘Als je thuiskomt, wil ik graag dat je jouw schoenen in de kast stopt en je boekentas wegplaatst.’
5. Geef het goede voorbeeld
Kinderen zijn gekend voor hun imitaties. Ze kijken heel erg vaak naar wat jij als volwassene doet. Als jij zelf je afspraken nakomt, fouten toegeeft en zorg draagt voor materiaal en anderen, dan nemen zij automatisch dit gedrag over.
Wat als het even niet lukt?
Soms krijg je als ouder de indruk dat jouw kind totaal niet bezig is met verantwoordelijkheid. Geen paniek. Elk kind leert op zijn eigen tempo, het ene kind is hier al wat sneller in dan de andere. Maar blijf vooral volhouden, probeer niet alles over te nemen, ook al is dit soms verleidelijk. Ga voldoende met je kind in overleg, begin met kleine zaken en blijf vooral positief. Verantwoordelijkheid groeit niet op één dag, maar in kleine stapjes. En soms is dit eens met een stapje terug, maar laat je hierdoor zeker niet ontmoedigen, je bent absoluut niet de enige die in deze situatie zit.
Verantwoordelijkheid is geen aangeboren talent, maar wel een vaardigheid die je als ouder kan helpen ontwikkelen. Door vertrouwen te geven, ruimte om fouten te maken, en samen te zoeken naar oplossingen, groeit jouw kind geleidelijk aan tot een betrokken, zelfstandige en zorgzame persoon.
